Meraktan Öğrenmeye

"Eğitim gelecek yaşam için bir hazırlık değil, eğitim yaşamın ta kendisidir." John Dewey

Yapılan akademik bir çalışmaya göre, kültürümüzde "merak" ile ilgili 100'den fazla atasözünden %98'i olumsuz anlam içeriyor.
“Fazla merak adamı mezara sokar.”, “Bin merak bir borcu ödemez.", "İnsanın başına ne gelirse meraktan gelir." vb...
Yüzyıllar öncesindeki nedenlerden dolayı zaman içinde alışkanlık haline gelen bu tutum, öğrenmenin ve gelişmenin önündeki en büyük engel olarak sapasağlam duruyor.
Bu engeli aşabilen bireyler ise merak duygularının rüzgarıyla öğrenme deryasında hızla yol alıyor.
-----
Okullarımızın ve eğitim sistemimizin bilgi yükleme odaklı olması geçen yüzyıl için anlaşılabilir bir durumdu.
Ancak günümüz için ihtiyaç ve amaçtan fazla bilgiye maruz kalmasına, bununla birlikte beyinlerimizin moda tabirle "spagetti" olmasına neden olmakta.
Aslında neyin önemli neyin gereksiz olduğuna karar verebilme, edinilen bilgilere anlam verebilme ve bu bilgileri verimli bir şekilde kullanabilme becerileri çok daha önemli.
21. yüzyıla kadar insan hayatı öğrenme ve öğrendiğini kullanarak çalışma üzerine kuruluydu.
Artık günümüzde öğrenme evresi çok daha erken yaşlarda başlıyor ve hayat boyu öğrenme gereği çalışma hayatında da devam ediyor, etmesi de gerekiyor.
Öğretmenlik mesleğinin içeriği bile artık öğretme eyleminden çok yönlendirme ve gelişimi denetleme eylemlerine evriliyor, evrilmesi de gerekiyor.
-----
Öğrenme, yaparak ve yaşayarak yapılır.
Dış bir etken tarafından değil, kendi kendine yapıldığında kalıcı hale gelir.
Bunu sağlayacak enerji, yangına dönüştürecek fitil ise "merak"tan başka birşey değildir!
Başta en sevdiği soru "Neden?" olanların, sorularla olan biten herşeyin sebebini sorgulayarak yapabileceği bir beceridir.
-----
Bugünün çocuklarının çoğu henüz icat edilmemiş işlerde çalışacak.
O “gün” ise düşündüğümüzden çok daha hızlı ve erken gelecek.
Çocuklarımıza bundan 20 yıl sonra neler lazım olacağını ve onların neleri öğrenmeleri gerektiğini kesin olarak bilemiyoruz.
O zaman önemli olan; onlara neleri öğreteceğimizin yerine, kendi kendilerine neleri nasıl ve ne şekilde öğrenecekleri değil midir?
Sadece sınavlarda çıkacak konuları değil, hayatta karşılaşacakları ne varsa öğrenmelerini sağlamayacaksak ne öğreteceğiz?

Enerji Bilimi ve Teknolojileri

Enerji Uzmanı Kimdir?

Enerji ihtiyacını karşılayabilmek için doğalgaz, kömür, petrol gibi fosil enerji kaynaklarından, güneş, rüzgâr, biokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından ve nükleer enerji kaynaklarından planlı bir şekilde enerjinin üretimini, iletimini, dağıtımını, kullanımını ve tasarrufunu sağlayan, enerji teknolojileri alanında bilimsel çalışmalar yaparak yeni bilgi ve teknolojiler üreten kişidir.

Nerelerde Çalışabilir?

Enerji Bilimi ve Teknolojileri Uzmanı; enerji firmalarında enerji üretimi, iletimi ve dağıtımı üzerine çalışabilir.

Endüstriyel tesisler ve işletmelerde enerji yönetimi ve enerji tasarrufu üzerine çalışabilir. Mühendislik ve danışmanlık firmalarında enerji verimliliği üzerine çalışma yapabilir.

Araştırma ve geliştirme merkezlerinde sürdürülebilir enerji projeleri ve enerji yönetimi alanlarında çalışabilir.

Kamu kurumlarında enerji politikaları üretmek, enerji verimliliği programlarını yönetmek ve yasal düzenlemeleri uygulamak üzerine görev alabilir.

Üniversiteler ve diğer araştırma kurumlarında akademik araştırma ve eğitim verme üzerine çalışabilir.

Yurtdışında uluslararası kalkınma kuruluşlarında ve iklim değişikliği ile mücadele eden organizasyonlarda enerji verimliliği ve tasarrufu ile sürdürülebilirlik üzerine çalışma yapabilir.

Neler Yapabilir?

Kuruluşun enerji verimliliğini kontrol eder.
Enerjinin yönetimi aşamalarında görev alır.
Enerji tüketimini denetler ve tedbirler uygular.
Enerji verimliliğini artırmaya yönelik çalışmalar yapar.
Enerji kaynaklarından verimli enerji üretir.
Enerjinin üretilmesi, dağıtılması ve kullanılmasında tasarımcı ve uygulayıcı olarak görev yapar.
Enerjinin iletimi, depolanması ve geri dönüşümü üzerine çalışmalar yapar.
Yenilenebilir enerji teknolojileri üzerine çalışmalar yapar.
Alternatif enerji kaynakları alanında bilimsel araştırmalar yapar.
Enerji tüketimini azaltmak ve enerjiyi verimli tüketmek için optimizasyon işlemleri gerçekleştirir.
Enerji tasarrufunu sağlamak adına çalışmalar yapar.
Sürdürülebilir enerji politikaları üretir.
Enerji ihtiyacı, enerji kaynakları ve iklim değişimleri konularında çalışmalar yapar.
Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur.

Çalışma Koşulları

Enerji Bilimi ve Teknolojileri uzmanları; enerji verilerini analiz etmek, raporlar hazırlamak ve projeleri planlamak için ofis ortamında çalışır.

Müşterilerle, işverenlerle ve diğer proje paydaşlarıyla toplantılar ve iş görüşmeleri gerçekleştirir.

Veri toplamak ve analiz edebilmek amacıyla enerji tesislerinde, binalarda ve açık alanlarda saha çalışmaları gerçekleştirir.

Projenin türüne ve konumuna bağlı olarak şehir içinde ve şehir dışında seyahatler gerçekleştirebilir.

Büyük projelerde genellikle diğer uzman mesleklerle iş birliği yaparak ekip çalışmalarında yer alır.

Projelerin yasal düzenlemelere uygun bir şekilde yürütülmesi ve gerektiğinde izinlerin alınabilmesi için resmi ziyaretlerde bulunabilir.

Mesleğin Geleceği

Enerji Bilimi ve Teknolojileri alanındaki mesleklerin gelecekte oldukça parlak ve önemli bir rol oynayacağı öngörülmektedir.

Enerji tüketiminin azaltılması ve enerji verimliliğinin artırılması, organizasyonlar ve hükümetler için giderek daha fazla öncelik taşımaktadır. Enerji Bilimi ve Teknolojileri Uzmanları, enerji verimliliği önlemlerini geliştirme ve uygulama konusunda kritik bir rol oynayacaktır.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretimindeki payının önümüzdeki yıllarda artması beklenmektedir. Başta güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi olmak üzere tüm yenilenebilir enerji projeleri büyüyen bir çalışma alanı oluşturacaktır.

Enerji verimliliği ve güvenliğini artırmak için akıllı şebeke teknolojileri ve enerji depolama sistemleri kullanılacağından bu alanlarda uzmanlaşmış profesyonellere olan talep de artacaktır.

Sürdürülebilirlik yıllar geçtikçe organizasyonların iş stratejilerinin önemli bir parçası haline gelmektedir. Ayrıca iklim değişikliği ile mücadele ve iklim politikaları devletlerin karbon azaltma hedeflerine ulaşma çabalarını artırmaktadır. Enerji Bilimi ve Teknolojileri Uzmanları yenilikçi bakış açıları ve araştırma-geliştirme fırsatları ile kurum ve kuruluşların sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olacaktır.

Önümüzdeki yıllarda Enerji Bilimi ve Teknolojileri Uzmanları, enerji sektöründeki değişimlere öncülük etme potansiyeline sahip olmakla birlikte enerji verimliliği, sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji alanlarında kritik bir rol oynayacaklardır. Bu nedenlerden dolayı mesleğin geleceği oldukça umut vericidir.

Değerler Eğitiminin Becerilere Yansımaları

Eğitim müfredatımızda matematikten, fen-sosyal bilimlerden, hatta yabancı dilden çok daha önemli bir eksiğimiz bulunuyor.
Bu eksiklik kapatılmadığı sürece diğer hiçbir eğitimin anlamı kalmıyor.
Değerler eğitiminin resmi-özel tüm kurumlarda ayrı ve tek başına sürdürülebilir bir şekilde programlara yerleştirilmesi gerekiyor.
Öncelik okul öncesi ve ilkokullarda olmakla birlikte yaş şartı aranmadan her dönemde tekrar edilmesi de gerekiyor.
Çocuğum sular seller gibi İngilizce konuşsun, robotik kodlama öğrensin, BİLSEM'e gitsin diye didinen anne-babalar bu işin peşine düşmeli.
-----
Dişimiz ağırdığında rastgele herhangi bir diş hekimine gidemiyoruz.
Ya da hukuki bir konuda herhangi bir avukata gözümüz kapalı güvenip vekalet veremiyoruz.
Evde musluk bozulduğunda veya kombi bakımı gerektiğinde tamir için herhangi bir teknisyeni de hemen çağıramıyoruz.
-----
Türkiye'de yetenek açığı istikrarlı bir şekilde büyüyor.
Manpower'ın 2023 raporunda %72 olarak verilen oran birkaç yıl öncesinde %50'lerdeydi.
Yani bir işyerinde bir işveren, çalışanından 10 tane beceri bekliyor, 10 görevi yerine getirmesini istiyor.
Çalışan ise bu 10 görevden 7'sini kendisinden istenilen şekilde yerine getiremiyor.
Ama yine de o işyerinde çalışmaya devam ediyor.
Çünkü dışarda da bu işleri sorunsuz şekilde yerine getirebilecek kimseler yok!
Bu şekilde her 5 firmadan 4'ü işe alım yapmakta zorlanıyor ve yetenek açığı yaşıyor.
Verilemeyen değerler eğitiminin bu durumu körüklediği bir gerçek.
-----
Sorunun kaynağında çalışanların sahip oldukları (olamadıkları!) değerler var.
Doğruluk nedir, vicdan ne içindir, neden dürüst olmak gerekir, adil olmanın ne anlamı var gibi sorularla hiç karşılaşmamış, dolayısıyla bu kavramların ne olduğunu öğrenemeden ve ne işe yaradığını bilmeden yetişen insanlar tüm mesleklere dağılmış durumda.
Çalışan işini eksik yapmakta, kimse kontrol etmezken görevini yerine getirmemekte sorun görmüyor.
Patron çalışanının haklarını gasp etmekten ve onu özel uşağı gibi kullanmaktan çekinmiyor.
Serbest meslek erbabı müşterisine yolunacak kaz muamelesi yaparken bunu son derece normal buluyor.
Bu gözardı edilen değerler karşılıklı bir güvensizlik ortamı oluşturuyor, "etik" kavramı havada öylece asılı kalıyor.
-----
Düzenli olarak okuma ve araştırma alışkınlıkları kazandıramadığımız, her gördüğüne ve duyduğuna sorgulamadan hemen inanmayı tercih eden, herkesin aynı şeyi düşünmek ve aynı hayatı yaşamak zorunda olduğunu kabullenen,
sahip olduğu tüm varlıkları ve bilgiyi sürdürülebilir şekilde gelecek nesillere aktarmayı önemsiz bulan bireylerin yetişmesine engel olamıyoruz.
-----
Toplum bir zincir, bizler ise birer halkayız.
Kaynaklarımızı ziyan etme lüksümüz yok.
Geleceğimizi görmezden gelmeye hiç hakkımız yok.
Sürdürülebilir kalkınma ancak tüm halkaların sağlamlığı ile mümkündür.
Çünkü en zayıf halkamız kadar sağlamız.
Çünkü en güçsüzümüz kadar güçlüyüz.

Olmaya Çalışan Değerlerimiz

 

Dünyanın en hızlı uçabilen jetinin hızı saatte 3500 km.
Bu hız ile bize en yakın yıldız olan güneşe doğru yola çıksa en düz hesap yaklaşık 5 yılda oraya ulaşabiliyor.
Samanyolu galaksimizde Güneş gibi en az 200 milyar yıldız olduğu biliniyor.
Gözlemlenebilen evrenimizde ise 2 trilyondan fazla Samanyolu gibi galaksi olduğu tahmin ediliyor.
Bu galaksiler sırt sırta vermiş de değiller.
Aralarında sonsuz uzaklıkta boşluklar ve başka yıldızlar da var.
Bu akıl almaz büyüklükte; en uzunumuzun 2 küsür metre boya, en geniş yer kaplayanımızın 45 numara ayakkabı numarasına sahip olduğu bir türüz.
Yani sadece bir HİÇİZ!
-----
Herşey bizim için değil, hiçbir şey bizim etrafımızda dönmüyor..
Dönen zaten dönüyordu, biz bir zamanda bir yerde belirdik.
Sonra arsız-pervasız bir şekilde "BENİM" dedik.
Üzerimizde dünyanın yükü olduğunu söyler dururuz.
Ama aslında yük olan bizleriz.
Hiçbir canlının yaşama hakkı, bir diğerininkinden üstün ve öncelikli değil.
-----
Pili biten oyuncak çalışmaz, yakıtı biten araba gitmez.
Bizlerin enerji kaynağı ne petrol, ne madenler ne de diğerleri.
Yaşam için bunlara ihtiyacımız yok.
Bizim kaynağımız: sevgi-saygı-hoşgörü; ihtiyacımız: empati.
Bizden olmayan ile, bize benzemeyen ile "Olsun, yine de birlikte yaşayabiliriz!" diyebilmek.
Canlı ya da cansız, insan ya da başka bir şey; her "ŞEY"in "VAR" olmasını kabul etmek, bunu görmek ve ona göre davranmak.
-----
Sandığımız kadar önemli değiliz.
Vazgeçilmez, hiç değiliz.
Dünya tarihinde keşfedilmiş 2 milyondan fazla canlı türü var.
Yaklaşık 30 bini tehdit altında ve bilinen en az 1000 türün nesli zaten tükenmiş.
İnsanların bir ayrıcalığı yok, garantisi de yok.
Bize verilenin değerini bilmediğimizde, ona ihanet ettiğimizde 1001. olmamızın önünde engel de yok.

Faydalı Yapay Zeka

İngiliz Matematikçi Alan Turing 1950 yılında kaleme aldığı “Computing Machinery and Intelligence” isimli makalesinde; bir makinenin ya da bilgisayarın düşünebilme becerisine sahip olmasının mantıksal olarak mümkün olup olmayacağını anlamaya imkân veren “Turing Testi” kavramı ile yapay zekâ alanında öncü oldu.
Turing’in; makinelerin öğrenmesi için yapay sinir ağları oluşturmayı önermesi, yani aynı insan beyninde olduğu gibi bilgisayarın bilgiyi işleyerek öğrenebileceği şekilde programlanabilir olduğu düşüncesi dahiyane bir fikirdi.
-----
Turing özetle; bir yetişkin zihnini taklit edecek program üretmek yerine, bir çocuğun zihnini taklit edecek bir program üretmeyi ve daha sonra bu çocuk zihnine sahip programın bir eğitim sürecinde kendi kendine öğrenerek yetişkin zekasına sahip olabileceğini düşünüyordu.
-----
Bir insan beyni yetişkin bir zekaya ancak 18-20 yaşlarında ulaşabilir.
Hiçbir anne 18-20 yaşındaki bir zekaya sahip çocuk doğuramaz.
Bebek olarak doğarız, çocukluğumuzda öğreniriz ve büyüdüğümüzde yetişkin zekasına ve bilincine sahip oluruz.
İşte yapay zeka teknolojisinde yapılan şey tam olarak budur.
-----
Faydalı ve verimli insanlar, çocukluğunda faydalı bilgilerle donatılan kişilerdir.
Bu kişiler doğru bilgileri doğru ebeveyn ve çevre yönlendirmesi ile işler ve faydalı bir zekaya sahip olurlar.
Yapay zekanın faydalı ve verimli olabilmesi için aynı insan örneğinde olduğu gibi doğru verilere ve doğru makine öğrenmesi algoritmalarına ihtiyacı vardır.
Düzenli olarak yanlış bilgi ve verilere maruz kalan üretken yapay zeka uygulamalarının hatalı sonuçlar vermesi veya yanlış yönlendirmeler yapması da bunların eksikliğinden kaynaklanır.
-----
Elektrik olmayan bir fabrika nasıl çalışabilirlikten uzak ise yapay zekasız bir endüstri de o kadar imkansız görünüyor.
Hepimizin geleceği, işlerimiz, mesleklerimiz ve görevlerimiz bu teknoloji üzerine kurulu olacak.
Geleceğin mesleklerine veriyi en kolay, en çabuk ve en ucuz bir şekilde toplayıp bunları en faydalı ve verimli şekilde işleyebilecek, sistemler geliştirecek, aynı zamanda problemleri bu yöntemle çözebilecek kişiler sahip olacak.
Bu süreçte eğitimin ve eğitim bilimcilerin de bilgi ve becerilerini geliştirmesine ve güncellemesine son iki yüzyıldır hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyulacak.

Türkiye'nin Kazanan Meslekleri

TUİK Yükseköğretim istihdam göstergeleri verilerini açıkladı.
Bültende ortalama kazancı en yüksek olan bölümleri sıraladı.
Pilotaj, Uçak Mühendisliği ve Havacılık Elektrik-Elektroniği bölümleri başı çekti.
Uçağı, gemi ile ilgili bölümler takip etti.
Gemi Makineleri İşletme, Gemi İnşaatı, Gemi Makine Mühendisliği ve Deniz Ulaştırma İşletme bölümleri sıralamayı devam ettirdi.
-----
Yani; geleceğin iş dünyasında kendinizi uçak ya da gemiye atabiliyorsanız maddi yönden şanslısınız.
Bu araçlarda çalışabilen daha alt kademe meslek gruplarının bile kazançları oldukça yüksek seviyelerde seyrediyor.
Uçaklarda çok fazla vasıf gerektirmeyen Hostes mesleğini yapanlar bile kariyer verilerine göre ortalama 60.000 TL kazanca sahipler.
Peki ama yükseklik korkunuz varsa ya da koca denizin-okyanusun ortasında kalmaktan korkuyorsanız ne olacak?
Daha doğrusu, geleceğin iş dünyasında kendinize güzel bir yer ayırmak ve iyi paralar kazanmak için uçak ya da gemi yolculuğu şart mı?
-----
Listede Bilgisayar, Yazılım, Elektronik, Bilişim Sistemleri, Endüstri ve İşletme Mühendisliği bölümlerine de yer verilmiş.
Bu bölümleri her ne kadar ortalama maddi kazançları dengeli bir dağılıma sahip olmasa da Elektrik, Makine ve Kimya Mühendislikleri gibi temel mühendislik bölümleri takip etmiş.
Petrol, doğalgaz ve yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili bölümler de anlaşılabilir şekilde listede.
Tıp ise bilmeyenler için şaşırtıcı bulunabilecek şekilde 24. sırada kendine yer bulmuş.
Uluslararası Finans ve Siyaset Bilimi (!) bölümleri süpriz bir şekilde listeye girebilmiş.
-----
İsmi geçen bölümlere yerleşebilmek de sonra onları bitirebilmek de ayrı bir dert.
Pilotaj bölümü toplam kontenjanı zaten 349. Uçak Mühendisliği 531, Havacılık ve Uzay Mühendisliği ise 787.
Bilgisayar Mühendisliği bölümleri bu yıl 14263, ELektrik-Elektronik Mühendisliği ise 11246 öğrenci kabul etmiş.
Endüstri Mühendisliği'nde bu sayı 7388 de kalmış.
Geçip giden yıllarda bazı bölümlerin kontenjanlarının düzenli olarak şişirildiğini bazılarının ise serbest düşüşe geçtiğini görüyoruz.
-----
Aslında hedefe götürecek adresin aranacağı yer eğitimin içeriğinde değil, kalitesinde.
Burada da TUBİTAK'ın hazırladığı girişimci ve yenilikçi üniversiteler endeksi yardıma koşuyor.
Listenin başını çeken üniversitelerimiz; ODTÜ, İTÜ, Bilkent, Sabancı, Koç, Boğaziçi ve Yıldız.
Bunları eski ve köklü devlet üniversiteleri takip ediyor.
Geçmişi olan bir üniversite, geleceğin mesleklerinden olan bir bölüm ve kaliteli bir akademisyen kadrosu başarının anahtarı olacak.