Dijitalleşen Dünya

BM'nin internet kullanımı ile ilgili raporuna göre dünya nüfusunun %64'ü, yaklaşık 5 milyarı internet kullanıyor.
4,2 milyarı ise aktif sosyal medya kullanıcılarından oluşuyor.
Dünya genelindeki çocukların %75'i düzenli olarak internet, %80'i ise dijital cihazları kullanabiliyor.(Childwise Monitor Report)
-----
IDC'ye göre şirketlein dijital dönüşüm harcamaları şimdiden 2,8 trilyon doları aştı.
Aynı rapora göre büyük veri ve analitik pazarı 140 milyar doları geçti.
McKinsey'e göre de imalat sektöründe IOT ve Endüstri 4.0 teknolojilerine yapılan yatırımlar küresel ekonomiye kısa sürede 14 trilyon dolarlık ek değer katacak.
Gartner'a göre de siber güvenliğe yönelik küresel harcamalar 150 milyar doları geçmiş durumda.
-----
ILO'nun verilerine göre dünya genelindeki çalışanların %30'u uzaktan çalışıyor.
Sadece ABD'de tüm sağlık ziyaretlerinin %20'si uzaktan sağlık hizmetlerini içermiş.(CDC/NCHS)
Dünya genelinde sağlık uygulamalarının indirilme sayısı 4.5 milyarı aşmış.(Sensor Tower)
Küresel dijital sağlık pazarı 2028'e kadar yılda %26,3 büyüyerek 504 milyar dolara ulaşması bekleniyor.(Grand View Researc)
-----
Küresel video oyun pazarı 160 milyar doları geçti.
Çok yakın bir gelecekte 200 milyar doları aşması bekleniyor.(Newzoo)
Dünya genelinde mobil oyunların indirilme sayısı ise 30 milyarı aştı.(App Annie)
Küresel mobil oyun gelirleri 100 milyar dolara yaklaştı.
E-spor endüstrisinin 1.1 milyar dolarlık bir gelire ulaşması bekleniyor.(Statista)
-----
eMarketer verisine göre dünya üzerinde e-ticaret üzerinden yapılan satışlar 5 trilyon doları aştı.
Sadece mobil cihazlardan yapılan e-ticaret işlemleri toplam e-ticaret işlemlerinin %70'ini oluşturdu.(Statista)
Dünya genelindeki dijital cüzdan kullanıcılarının sayısı 3 milyarı aştı.(Statista)
Kripto para piyasasının toplam değeri ise 2 trilyon doları geçti.(CoinMarketCap)
IDC'ye göre blockchain teknolojilerine yapılan küresel harcamaların 23 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
-----
WEF'e göre enerji sektörü de hızla dijitalleşiyor.
2030'a kadar enerji sektöründeki dijital yatırımların 1,6 trilyon doları aşması bekleniyor.
UEA'ya göre de, elektrikli araçlara yönelik talep artışı, 2030 yılına kadar 30 milyonun üzerinde yeni iş yaratabilir.
Biyoteknoloji endüstrisi dünya genelinde 360 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaşarak yeni istihdam alanları oluşturuyor.(Statista)
FAO'ya göre tarım sektörü IOT, sensör teknolojileri ve büyük veri analitiği gibi dijital teknolojilerle verimliliği sürekli artırıyor.
-----
Günümüzde dünya genelindeki işlerin %85'i dijital becerilere dayanıyor.(WEF)
Dünya genelinde yapay zeka startup'larına yapılan yatırımlar 40 milyar doları geçti.(CB Insights)
ABD'de yapılan patent başvurularının %13'ü sadece yapay zeka teknolojileri çalışmaları.(USPTO)
McKinsey'in "Jobs Lost, Jobs Gained" raporundaki öngörülerine göre 2030'a kadar küresel işgücünün %14'ü yeni mesleklerde çalışıyor olacak.
Yani yaklaşık 375 milyon insan daha önce dünyanın ihtiyacı olmadığı mesleklerde çalışacak.

Toplum 5.0

"Dünyanın batı dışından bir ses yükseldi ve Endüstri 5.0 olmasın, Toplum 5.0 olsun dedi."

CBİKO Başkanı Doç. Dr. Salim ATAY'ın bu sözleri ile başladı 15 Aralık'ta gerçekleşen 2. İnsan Kaynakları Forumu.
Japonlar tarafından ortaya atılan ve geliştirilen "Society 5.0" kavramı ile "süper akıllı toplumlar" inşa edilmek isteniyor.
Yani insanı merkeze koyan bir anlayışla, her bireye yüksek kalitede ürün ve hizmeti israf etmeden hızlı bir şekilde ulaştırmak amaçlanıyor.
Bunun için değişen ve gelişen teknolojiyi sadece kar yapmak-daha fazla para kazanmak amacı ile değil, insanların yararına olacak şekilde toplumu nasıl iyileştirilebilir, dünya yaşamak için nasıl daha iyi ve kaliteli bir yer haline getirilebilir sorularına cevap aranıyor.
-----
ILO'ya göre yeni teknolojik gelişmelerle birlikte 6 milyon işin kaybolması, buna karşı 25 milyon yeni iş alanı oluşması bekleniyor.
OpenAI'ın OpenResearch ile birlikte yaptığı çalışmaya göre de dünya genelinde çalışanların %80'i işlerinin en az %10'unu AI ile yapabilecek.
Tüm çalışanların %19'u ise işlerinin en az %50'sini AI ile gerçekleştirebilecek.
Yani işlerin %80'inin AI tarafından etkilenmesi, bu işlerin %19'unun da en az %50 etkilenmesi bekleniyor.
Kendini tekrarlayan işlerin yerini RPA (Robotik Proses Otomasyon), yani yapay zeka destekli dijital işçiler hızlı bir şekilde alacak.
McKinsey'e göre ise başta AI olmak üzere yeni teknolojiler ile otomatikleştirilebilecek işlere harcanacak zaman, tüm işlerin en az %60'ını oluşturacak.
-----
Doğru adımlar ve doğru yönlendirmeler gerçekten işlerimizi kolaylaştırabilir.
Ancak bunun da önünde önemli bir sorun var: Tüm dünya genelinde şirketler teknolojiyi iyi kullanamıyor.
Çünkü kullanmadan önce bu teknolojileri (AI örneğinde olduğu gibi) yeteri kadar tanımıyor ve anlayamıyorlar.
Sadece ABD'de bu yıl büyük çoğunluğu AI alanında olmak üzere 3200 girişim iflas etmiş.
Bu firmalara yapılan toplam yatırım 27 milyar doları geçmiş!
Bu doğrultuda bu teknolojilerin ne olduğunu ve ne olmadığını çocuklarımıza kadar iyi bir şekilde anlatmamız gerek.
-----
Üretken yapay zeka uygulamaları akıl yürütme, içerik oluşturma ve bir öneri sunma becerilerini geliştirmesi ile her gün daha da güçleniyor.
Tüm bu teknolojik gelişmelerin amacı, insanı elimine edip oyundan çıkarmak değil, insanı daha kapasiteli ve daha güçlü bir hale getirerek hızlı ve kusursuza yakın işleri gerçekleştirebilmek.
Ancak daha az çalışmak istiyorum ya da önceliğim çalışmak değil diyen insanların sayısındaki artış nedeniyle yetenekli insan bulmak zorlaşıyor.
Bilgisayarla ve makineyle en iyi iletişim kurabilenlerin, insanlarla iyi iletişim kurabilen kimseler arasından çıktıkları bilindiğine göre; teknolojiyi kullanabilme kapasitesi ile birlikte iletişim ve iş birliği içinde çalışabilme becerilerini yüklemeliyiz.
Bilgi yükleme odaklı eğittiğimiz çocuklarımızı yapay zeka anlayabilen, kullanabilen ve yorumlayabilen geleceğin çalışanları haline getirmeliyiz.

Türkiye'de İşlerin Geleceği

Dijital dönüşüm ve yapay zeka ile gelen yeni sanayi devrimi ile bundan önceki devrimlerde olduğu gibi alışma ve ayak uydurma ile geçecek oryantasyon yıllarına girdik.
Toplumların ve insanların daha önce yaşadıklarına benzer durumları yine-yeniden yaşayacağız.
Ancak arada çok önemli bir fark var:
Endüstri 4.0 ile birlikte sadece mavi yaka-işçi sınıfı değil, tüm meslekler ciddi bir şekilde etkileniyor.
Yani plazalarda veya ofislerde çalışan beyaz yakalılar da değişim ve dönüşümden bu defa pay alıyor.
-----
Oxford Üniversitesi'nin hazırladığı "The Future of Employment" araştırma raporuna göre önümüzdeki 25 yıl içinde şu an var olan her 2 meslekten 1'inin yok olacağı öngörülüyor.
Daha çarpıcı olanı, 2034 yılına kadar birçok orta seviye beceri gerektiren işlere ihtiyaç kalmayacağını, dolayısıyla bu mesleklerin ortadan kalkacağını düşünüyorlar.
Yani geleceğin iş dünyasında insanlar 2 tür işlerle uğraşacak:
Ya kendilerini zorlayıp bir işi çok iyi yapabilecek, birçok konu hakkında firki olup bir konu üzerinde uzmanlığı olacak, bilgiyi yorumlayabilip işleyebilecek, aynı zamanda da sosyal ve teknolojik yetkinliklerle kendini donatacak!
Ya da kendilerini hiç yormadan tüm zamanlardakinden çok daha kolay bir şekilde basit seviye işler bulup çalışabilecek!
-----
Almanların dev firmalarından biri olan Bosch, 2025 yılının sonuna kadar 1500 kişiyi işten çıkartacaklarını açıkladı.
Bunun sebebi tabiki de işlerin kötü gitmesi, kriz, zarar etmeleri veya iflasa sürüklenmeleri değil.
Dijital dönüşüme değer ve öncelik verdikleri için bu değişimi yaşıyorlar.
Daha az kişiyle daha fazla işi, daha fazla karla ve daha az maliyetle gerçekleştirmek istiyorlar.
Bu durum beraberinde farklı iş, sektör ve yeni iş alanlarını oluşturuyor.
Bu iş alanları ise yüksek seviye nitelik ve beceri gerektiren yeni meslekleri ihtiyaç haline getiriyor.
-----
Türkiye'de çalışma hayatı ve mesleklerle ilgili yapılan bir çalışmanın sonuçları da mesleklerin geleceği ile ilgili net bilgiler veriyor.
40 yıl önce 100 kişiden 25'i hizmet sektöründeyken bugün bu sayı 56.
Son 20 yılda, hiçbir eğitim gerektirmeyen bedensel işlerde çalışanların oranı %8’den %14’e yükselmişken, vasıfsız hizmet ve satış elemanlarının oranı da %9’dan %20’ye çıkmış.
Otomatikleşen ve hızlanan işler kısmen çalışma saatlerinin azalmasına neden olmuş, insanlar sosyal hayata daha fazla zaman ayırabilmiş.
Bu durum da hizmet sektörünü ateşlemiş.
-----
Ülkemizde ücretli çalışanların oranı son 20 yılda %48’den %70’e çıkmış.
Eskiden esnaf tipi küçük pastanelerde oturup limonata içen insanlar günümüzde büyük kahve mağaza zincirlerinde kalabalık şekilde oturup white chocolate mocha içer olmuş.
Yani işyeri sayısı ve sahibi azalmış, maaşlı çalışanların sayısı artmış.
Örneğin 20-30 yıl kadar önce Türkiye'de fazla olmayan "Barista" mesleği, ihtiyacın sonucu olarak zaman içinde fena kazancı da olmayan bir mesleğe dönüşmüş.

Epistemik Merak

"Eğitim için artık yeni ve cesur yaklaşımlara ihtiyacımız var, çünkü hiçbir şey yapmamanın bedeli dolar, euro cinsinden değil insanların geleceği cinsinden ölçülüyor…” Sal Khan

Hiç düşündünüz mü?
En başarılılarımızı, en itibarlılarımızı, en zenginlerimizi, en kendini gerçekleştirenlerimizi..
Başarı ve yeterliliğin sınavlarla ve notlarla ölçüldüğü, her şeyin puanlarla değerlendirildiği, hepimizin sadece birer "sayı" olduğu bu sistemde en yüksek puanları alanlar neden genelde bu grup içinde yer alamıyor?
Peki neden bir şeyleri başarmak isteriz? Herhangi bir bilgi ya da beceriyi öğrenmeye karar veririz?
Ya da bir konuya ilgimiz, isteğimiz, arzumuz ve ihtiyacımız mı olduğunu nasıl anlarız?
-----
Her insan farklı zamanda farklı yerde ve kendi istediği hızda öğrenmek isteyebilir.
Yeni bilgileri keşfetme ve öğrenme çabası ise ancak iki şekilde gerçekleşebilir:
Kendiliğinden (ilgi tipi merak) veya bir uyarıcı aracılığı ile (yoksunluk tipi merak).
Yani bir konuyu ya yeni bir şeyler öğrenmek arzusu ile ilgimizi çektiği için öğreniriz.
Ya da başarısız olmaktan korktuğumuz için veya sınavı geçmek için, belki de ödev olarak verildiği için öğreniriz.
Ya kendimiz istediği için öğreniriz, ya da bir başkası öğrenmemizi istediği için!
-----
Kolay yoldan yoksunluk tipi epistemik merakı yoğun olan çocuklar yetiştirebiliriz.
Bu çocuklar büyüdüklerinde verilen görevleri başarıyla yerine getirebilirler.
Ancak sadece bir "komut" verildiğinde o işi öğrenebilir ve yapabilirler.
Ortada bir görev veya hedef olması ya da birinin iteklemesi ile öğrenme gerçekleşebilir.
Ancak sorun şu ki; bu şekilde komutlar aracılığı ile yapılacak işlere geleceğin dünyasında yer yok!
Zaten komutlarla işler makine-robot-yapay zeka araçlarına yaptırılıyor.
Bu halde çocuklarımızı ilgi tipi epistemik merak sahibi bireyler olarak yetiştirmemiz daha önemli.
Böylece kendilerine hangi bilginin lazım olacağını ve neyi nasıl öğreneceklerini kendileri bilir, bunun kararını verebilirler.
-----
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmeler, bütün insanlık tarihi boyunca gerçekleşenden çok daha fazla gerçekleşti.
Son 25 yılda gerçekleşen ise son 100 yılda gerçekleşeni katladı.
Geleceğin mesleklerini ve işlerin geleceğini; sürekli gelişen yeni teknolojiler, değişen sektörler ve pazarlar ile birbirine bağlı global ekonomik sistemler belirleyecek.
Moore yasasına göre 18 ayda bir ikiye katlanan bilgisayar ve işlemcilerin gücündeki artış, hızını kesmeden devam ediyor.
Elimizdeki akıllı telefonlarımız, NASA’nın 1960’ların sonunda uzaya gönderdiği uzay araçlarından çok fazla daha işlem gerçekleştirebiliyor.
Tüm bu imkanları değerlendirebilmek yaratıcı, yenilikçi ve eleştirel düşünme becerilerinden geçiyor.
Bu beceriler ise ancak ilgi tipi epistemik merak ile elde ediliyor.