Epistemik Merak

"Eğitim için artık yeni ve cesur yaklaşımlara ihtiyacımız var, çünkü hiçbir şey yapmamanın bedeli dolar, euro cinsinden değil insanların geleceği cinsinden ölçülüyor…” Sal Khan

Hiç düşündünüz mü?
En başarılılarımızı, en itibarlılarımızı, en zenginlerimizi, en kendini gerçekleştirenlerimizi..
Başarı ve yeterliliğin sınavlarla ve notlarla ölçüldüğü, her şeyin puanlarla değerlendirildiği, hepimizin sadece birer "sayı" olduğu bu sistemde en yüksek puanları alanlar neden genelde bu grup içinde yer alamıyor?
Peki neden bir şeyleri başarmak isteriz? Herhangi bir bilgi ya da beceriyi öğrenmeye karar veririz?
Ya da bir konuya ilgimiz, isteğimiz, arzumuz ve ihtiyacımız mı olduğunu nasıl anlarız?
-----
Her insan farklı zamanda farklı yerde ve kendi istediği hızda öğrenmek isteyebilir.
Yeni bilgileri keşfetme ve öğrenme çabası ise ancak iki şekilde gerçekleşebilir:
Kendiliğinden (ilgi tipi merak) veya bir uyarıcı aracılığı ile (yoksunluk tipi merak).
Yani bir konuyu ya yeni bir şeyler öğrenmek arzusu ile ilgimizi çektiği için öğreniriz.
Ya da başarısız olmaktan korktuğumuz için veya sınavı geçmek için, belki de ödev olarak verildiği için öğreniriz.
Ya kendimiz istediği için öğreniriz, ya da bir başkası öğrenmemizi istediği için!
-----
Kolay yoldan yoksunluk tipi epistemik merakı yoğun olan çocuklar yetiştirebiliriz.
Bu çocuklar büyüdüklerinde verilen görevleri başarıyla yerine getirebilirler.
Ancak sadece bir "komut" verildiğinde o işi öğrenebilir ve yapabilirler.
Ortada bir görev veya hedef olması ya da birinin iteklemesi ile öğrenme gerçekleşebilir.
Ancak sorun şu ki; bu şekilde komutlar aracılığı ile yapılacak işlere geleceğin dünyasında yer yok!
Zaten komutlarla işler makine-robot-yapay zeka araçlarına yaptırılıyor.
Bu halde çocuklarımızı ilgi tipi epistemik merak sahibi bireyler olarak yetiştirmemiz daha önemli.
Böylece kendilerine hangi bilginin lazım olacağını ve neyi nasıl öğreneceklerini kendileri bilir, bunun kararını verebilirler.
-----
Son 100 yılda meydana gelen teknolojik gelişmeler, bütün insanlık tarihi boyunca gerçekleşenden çok daha fazla gerçekleşti.
Son 25 yılda gerçekleşen ise son 100 yılda gerçekleşeni katladı.
Geleceğin mesleklerini ve işlerin geleceğini; sürekli gelişen yeni teknolojiler, değişen sektörler ve pazarlar ile birbirine bağlı global ekonomik sistemler belirleyecek.
Moore yasasına göre 18 ayda bir ikiye katlanan bilgisayar ve işlemcilerin gücündeki artış, hızını kesmeden devam ediyor.
Elimizdeki akıllı telefonlarımız, NASA’nın 1960’ların sonunda uzaya gönderdiği uzay araçlarından çok fazla daha işlem gerçekleştirebiliyor.
Tüm bu imkanları değerlendirebilmek yaratıcı, yenilikçi ve eleştirel düşünme becerilerinden geçiyor.
Bu beceriler ise ancak ilgi tipi epistemik merak ile elde ediliyor.